Michaël Wilde: "K.A.K: 3 redenen waarom Nederland zo achterloopt"
22-05-23 12:21
Welke vraag mij het meest gesteld wordt, de afgelopen maanden? ”Waarom loopt Nederland zo hopeloos achter op onze buurlanden als het gaat om het biologische areaal en de markt?!” Zoals zo vaak is het antwoord een stuk complexer dan de vraag. De drie belangrijkste redenen zijn: 1. Gebrek aan kennis 2. Gebrek aan aandacht 3. Gebrek aan knaken (oftewel geld). Ezelsbruggetje: KAK (Kennis, Aandacht, Knaken). Uiteraard zijn die redenen sterk met elkaar verbonden - maar om het zo helder mogelijk uit te leggen trek ik ze nu even uit elkaar.
- Gebrek aan aandacht. De afgelopen 40 jaar lag de aandacht van de Nederlandse overheid, de provincies, boerenorganisaties, de agrochemie, veevoerbedrijven, ketenpartijen, landbouwuniversiteiten en andere agrarische onderwijsinstellingen op ‘zo veel mogelijk geld verdienen met voedselproductie’, kortom handel. In de 25 jaar dat ik in de voedingssector werk ging het over ‘Nederland als op één na grootste exporteur van landbouwproducten’ en het belang daarvan voor ‘B.V. Nederland’. Veelzeggend was de periode tussen 2010 en 2017, toen de werkzaamheden van het ministerie van LNV direct onder Economische Zaken vielen. De focus lag op efficiëntie - en niet op duurzaamheid. Het gesprek ging over hoeveel melk wij uit een koe kunnen persen, en hoeveel graan uit een vierkante meter grond. Veel minder ging het over de gevolgen van ons handelen en de maatschappelijke rol van de boer. Wanneer het gehele systeem (van overheid, onderzoek en het bedrijfsleven) zich alleen focust op hoge productie, export en efficiëntie, is er logischerwijze weinig aandacht voor de lange termijn impact voor mens, dier, klimaat en natuur. Iedereen weet wanneer je aandacht aan iets besteed dat het gaat het groeien. Helaas voor iedereen met een hart voor bio is het tegenovergestelde ook waar.
- Gebrek aan kennis. Doordat de aandacht zo op de intensieve landbouw en de export lag was er ook geen ruimte om het kennisniveau over biologisch bij consumenten, ambtenaren, studenten en retailers te vergroten, met alle gevolgen van dien.Het gebrek aan kennis kan je in twee groepen delen. De kennis van de gemiddelde consument, en de kennis van andere stakeholders.
- A). Consumentenkennis – Zolang een consument niet weet waar biologisch voor staat zal hij / zij een stuk minder geneigd zijn om het biologische product in zijn / haar (digitale) winkelmandje stoppen. De Nederlander staat sowieso bekend als een zeer zuinige consument die (in verhouding met andere Europese lidstaten) maar weinig geld uitgeeft aan eten. Anderzijds weten wij dat wanneer consumenten meer weten over biologisch, ze echt wel bereid zijn om meer biologische boodschappen te doen.
- B). Stakeholderkennis – Een van de belangrijkste redenen waarom biologisch zo achterblijft is een groot gebrek aan kennis hierover bij docenten (dus ook studenten), ambtenaren, supermarktprofessionals, bankiers, journalisten, boerenorganisaties en NGO’s. Bij gebrek aan kennis floreren helaas de persoonlijke, niet zelden negatieve vooroordelen. Je kent ze wel, ‘biologisch kan de wereld niet voeden’, ‘je kan er geen boterham mee verdienen’, etc. Het gebrek aan kennis bij al deze partijen in combinatie met de bekende vooroordelen heeft er toe geleid dat wij in het verleden, in plaats van de ruimte kregen, het biologische verhaal vaak moesten ‘verdedigen’.
- Het gebrek aan geld. Door het feit dat er weinig kennis en nauwelijks aandacht was voor de biologische propositie was er ook geen ‘funding’ voor de sector. En zo kwamen wij terecht in een ‘kip-ei situatie’. Want zonder geld was het weer lastig om te werken aan de kennisachterstand en biologisch sterk onder de aandacht te brengen. Ondertussen in de rest van de EU kon het aandeel biologisch volop groeien, mede dankzij overheidsfinanciering en een positieve en proactieve samenwerking met alle stakeholders inclusief de consument.En zo liep Nederland een steeds grotere achterstand op met de rest…
Sinds mei 2020 en de lancering van de Farm to Fork / Green Deal plannen van de Europese Commissie ziet de wereld er een stuk ‘groenkleuriger’ uit. Een kwart van het Europese landbouwareaal moet in 2030 biologisch worden. Deze krachtige ambitie heeft ervoor gezorgd dat nu ook Nederland in actie is gekomen. Sinds december ligt er een ambitieus actieplan van onze overheid - en spelen wij als sector een belangrijke rol in het Landbouwakkoord. Maar er moet veel meer gebeuren om de gestelde doelen te halen zoals ook de Rekenkamer in dit nieuwsbericht aangeeft.
Ik merk wel dat de interesse en aandacht voor ons keurmerk en de oplossingen die biologische boeren bieden voor de vele ecologische crisissen hard groeit. Hierdoor staat men veel meer open voor een gesprek en kunnen wij aan de slag met de kennisachterstand.
Het is dus KAK (kennis, aandacht, knaken) dat wij zo achterlopen op onze buurlanden maar aangezien wij nu met een groeiende groep ambtenaren, NGO’s, ondernemers, docenten en consumenten een nieuwe weg inslaan verwacht ik dat wij deze achterstand gaan inlopen.